Reliëf in Tijd en Ruimte : Interdisciplinair onderzoek naar bewoning en landschap van Oost-Nederland tussen de vroege prehistorie en middeleeuwen.

Intro -- voorwoord -- DEEL A - Inleiding, onderzoeksgeschiedenisenkennisstand -- 1 Inleiding -- 1.1 Projectkader -- 1.2 Het eilandenrijk van Oost - Nederland -- 1.3 Hoofdvraagstelling -- 1.4 Subvraagstellingen -- 1.5 Onderzoeksmethodiek -- 1.6 Onderzoeksgebied -- 2 Geschiedenis van de acheologiebeoefening -- 2.1 Inleiding -- 2.2 Een hobby voor de elite (de fase tot 1830 ) -- 2.3 De oudheidkundige interesse krijgt vorm (1830 - 1870) -- 2.3.1 Provinciale almanakken, verenigingen en genootschappen -- 2.3.2 Archeologisch onderzoek en toevalsvondsten -- 2.4 Twente in de schijnwerpers in een fase van ambiguïteit (1870 - 1940) -- 2.4.1 Het Provinciaal Geschiedkundig Overijsselsch Museum in Zwolle -- 2.4.2 De Oudheidkamer Twente en het Rijksmuseum Twenthe -- 2.4.3 Overige musea en oudheidkamers -- 2.4.4 Het RMO en het BAI in Oost-Nederland -- 2.4.5 Jan Butter: de eerste 'Sallandse' amateur-archeoloog -- 2.5 Veranderingen in structuur en onderzoeksfocus (1940 - 1965) -- 2.6 De Achterhoek naar voren? (1965-1997) -- 2.6.1 De gecentraliseerde structuur van de Rijksdienst -- 2.6.2 Archeologisch onderzoek -- 2.6.3 Amateur-archeologie -- 2.7 De IJsselstreek naar voren? (1997 - heden) -- 2.7.1 Gemeentelijk archeologen -- 2.7.2 Gevolgen van de Malta-wetgeving -- 3 Kennisstand van de bewoningsgeschiedenis op basis van archeologische bronnen -- 3.1 Inleiding -- 3.2 Laat-paleolithicum en mesolithicum -- 3.2.1 Cultuurgroepen en tradities -- 3.2.2 Nederzettingen en nederzettingssysteem -- 3.2.3 Graven -- 3.2.4 Materiële cultuur -- 3.2.4.1 Geröllkeulen en Spitzhauen -- 3.2.4.2 Artefacten van been en gewei -- 3.3 Vroeg- en midden-neolithicum vroe g - e n m i dde n - n e o l i t h i c um -- 3.3.1 Cultuurgroepen -- 3.3.2 Nederzettingen en nederzettingssysteem -- 3.3.3 Graven -- 3.3.4 Bruggen, veenwegen en andere houten constructies -- 3.3.5 Materiële cultuur.

3.3.5.1 Aardewerk -- 3.3.5.2 Bijlen -- 3.4 Laat-neolithicum an vroege bronstijd -- 3.4.1 Cultuurgroepen -- 3.4.2 Nederzettingen en nederzettingssysteem -- 3.4.3 Graven -- 3.4.4 Materiële cultuur -- 3. 5 Midden-bronstijd tot en met vroege ijzertijd -- 3.5.1 Cultuurgroepen -- 3.5.2 Nederzettingen en nederzettingssysteem -- 3.5.3 Graven -- 3.5.4 Celtic Fields -- 3.5.5 Materiële cultuur -- 3.5.5.1 Aardewerk -- 3.6 Midden-ijzertijd tot en met vroeg-romeinse tijd -- 3.6.1 Cultuurgroepen -- 3.6.2 Nederzettingen en nederzettingssysteem -- 3.6.3 Graven -- 3.6.4 Materiële cultuur -- 3.6.4.1 Aardewerk -- 3.6.4.2 Metalen en depotvondsten -- 3.7 Midden- en laat romeinse tijd -- 3.7.1 Cultuurgroepen -- 3.7.2 Nederzettingen en nederzettingssysteem -- 3.7.3 Graven -- 3.7.4 Materiële cultuur -- 3.7.4.1 Aardewerk -- 3.7.4.2 Metalen en depotvondsten -- 3.8 Middeleeuwen -- 3.8.1 Cultuurgroepen -- 3.8.2 Rurale nederzettingen en nederzettingssysteem -- 3.8.3 Graven -- 3.8.4 Frankisering en kerstening -- 3.8.5 Dorpsontwikkeling -- 3.8.6 Verdedigingswerken en adellijke huizen -- 3.8.7 Materiële cultuur -- 3.8.7.1 Aardewerk -- 4 De relatie tussen mens en landschap: kennisstand, concepten en modellen -- 4.1 Inleiding -- 4.2 Zandeilandenrijk Oost-Nederland -- 4.2.1 Fysische geografie -- 4.2.2 Veenuitbreiding en vegetatie-ontwikkeling -- 4.3 Landschapsstructuur en archeologie -- 4.3.1 Een fysisch-determinerend landschap? -- 4.3.2 Mens en landschap in de vroege prehistorie -- 4.3.3 Expansie en contractie -- 4.3.4 Vroeg-middeleeuwse kerngewesten -- DEEL B - Fysische geografie en gebiedsgerichte studies -- 5 Inleiding op fysisch-geografisch onderzoek en gebiedsgerichte studies -- 5.1 Inleiding -- 5.2 Fysisch-geografisch onderzoek -- 5.3 Gebiedsgerichte studies -- 5.3.1 De waarde van microregionaal onderzoek -- 5.3.2 De selectie van 'detailgebieden'.

5.3.3 Grootte van de detailgebieden -- 5.3.4 Onderzoeksmethodiek en bronnen -- 6 De fysische geografie van Oost-Nederland -- 6.1 Inleiding -- 6.2 Methodiek en kaartweergave -- 6.3 Geologische processen en landschapsopbouw -- 6.3.1 De periode voor de landijsbedekking in het Saalien -- 6.3.2 Landijsbedekking in het laat-Saalien -- 6.3.3 Laat-Pleistocene rivieren -- 6.3.4 Sneeuwsmeltwater, permafrost en dekzand -- 6.3.5 Holocene rivieren en beken -- 6.3.6 Veen -- 6.4 Fysisch-geografische hoofdlandschappen -- 6.4.1 Een nieuwe landschapsindeling -- 6.4.2 Plateau- en terrassenlandschap -- 6.4.3 Stuwwallandschappen -- 6.4.4 Dekzandlandschappen -- 6.4.5 Rivierenlandschappen -- 7 De bewoningsgeschiedenis van Zuidwest-Salland -- 7.1 Inleiding -- 7.2 Landschappelijk kader -- 7.3 Onderzoeksgeschiedenis -- 7.4 Laat-paleolithicum en mesolithicum -- 7.5 Neolithicum en vroege bronstijd -- 7.6 Midden-bronstijd -- 7.7 Late bronstijd -- 7.8 Vroege ijzertijd -- 7.9 Midden-ijzertijd tot en met vroeg-romeinse tijd -- 7.10 m i dde n - e n la at - rom e i n s e Ti j d -- 7.11 mi d d e l e e uwe n -- 7.11.1 Archeologie -- 7.11.1.1 Vroege middeleeuwen -- 7.11.1.2 Late middeleeuwen -- 7.11.2 Historische geografie -- 8 De bewoningsgeschiedenis van de noordwestelijke Achterhoek -- 8.1 Inleiding -- 8.2 Landschappelijk kader -- 8.3 Onderzoeksgeschiedenis -- 8.4 Laat-paleolithicum en mesolithicum -- 8.5 Neolithicum en vroege bronstijd -- 8.6 Midden-bronstijd -- 8.7 Late bronstijd en vroege ijzertijd -- 8.8 Midden-ijzertijd tot en met vroeg-romeinse tijd -- 8.9 Midden- en laat romeinse tijd -- 8.10 Vroege middeleeuwen -- 8.11 Late Middeleeuwen -- 8.11.1 Rurale nederzettingen -- 8.11.2 Adellijke huizen -- 9 De bewoningsgeschiedenis van de noordoostelijke Achterhoek -- 9.1 Inleiding -- 9.2 Landschappelijk kader -- 9.3 Onderzoeksgeschiedenis -- 9.4 Laat-paleolithicum en mesolithicum.

9.5 Neolithicum en vroege bronstijd -- 9.5.1 Nederzettingspatroon en grafbestel -- 9.5.2 Vindplaatsen van de Trechterbekercultuur -- 9.6 Midden-bronstijd -- 9.7 Late bronstijd en vroege ijzertijd -- 9.8 Midden-ijzertijd tot en met romeinse tijd -- 9.9 Middeleeuwen -- 9.9.1 Archeologie -- 9.9.1.1 Vroege middeleeuwen -- 9.9.1.2 Late middeleeuwen -- 9.9.2 Historische geografie -- 10 De bewoningsgeschiedenis van zuidwest-Twente -- 10.1 Inleiding -- 10.2 Landschappelijk kader -- 10.3 Onderzoeksgeschiedenis -- 10.4 Laat-paleolithicum -- 10.5 Mesolithicum -- 10.6 Vroeg- en midden-neolithicum -- 10.6.1 Nederzettingen en 'losse' vondsten -- 10.6.2 Vindplaatsen van de Trechterbekercultuur -- 10.7 Laat-prehistorische begraavingslandschappen -- 10.7.1 Grafheuvelgroepen -- 10.7.2 Urnenvelden en hergebruik van het oude grafheuvellandschap -- 10.8 Laat-prehistorische rituele landschappen -- 10.8.1 Het Enterveen en Elsenerbroek -- 10.8.2 Andere veenvondsten -- 10.8.3 Bronzen artefacten uit andere contexten -- 10.9 Laat-prehistorische bewoningslandschappen -- 10.9.1 Laat-neolithicum en vroege bronstijd -- 10.9.2 Midden-bronstijd tot en met vroege ijzertijd -- 10.9.3 Midden-ijzertijd tot en met vroeg-Romeinse tijd -- 10.10 Midden- en laat-romeinse tijd -- 10.11 Vroege middeleeuwen -- 10.12 Late middeleeuwen -- 10.12.1 Rurale nederzettingen -- 10.12.2 De stadsontwikkeling van Goor -- 10.12.3 Borgmannen en adellijke huizen -- DEEL C - Thematische studies -- 11 Inleiding op thematische studies -- 11.1 Inleiding -- 11.2 Bewoningsdynamiek -- 11.3 Landschapsdynamiek -- 11.4 Rituele landschappen, depotvondsten en cultusplaatsen -- 12 Bewoningsdynamiek op supraregionale schaal -- 12.1 Inleiding -- 12.2 De bewoning van Oost-Nederland -- 12.2.1 Landschap en bewoningsdynamiek -- 12.2.1.1 Jagers-verzamelaars -- 12.2.1.2 Primitieve landbouwers -- 12.2.1.3 Gevorderde landbouwers.

12.2.1.4 Protohistorie en vroege historie -- 12.3 Bewoningsdynamiek per hoofdlandschap -- 12.3.1 Inleiding -- 12.3.2 Plateau- en terrassenlandschap -- 12.3.3 Stuwwallandschappen -- 12.3.4 Dekzandlandschappen -- 12.3.5 Rivierenlandschappen -- 12.4 Oost-Nederland als grensgebied -- 13 Bewoningsdynamiek op microregionale schaal -- 13.1 Inleiding -- 13.2 Laat-paleolithicum tot vroeg-neolithicum -- 13.3 Midden-neolithicum tot midden-bronstijd A -- 13.4 Midden-bronstijd B tot en met vroege ijzertijd -- 13.5 Midden-ijzertijd tot en met vroeg-romeinse tijd -- 13.6 Midden- en laat-romeinse tijd -- 13.7 Middeleeuwen -- 13.7.1 Bewoningsdynamiek vanuit archeologisch perspectief -- 13.7.2 Huisplattegronden en historische erven -- 13.7.3 'Erven testen' in Zuidwest-Salland -- 14 Landschapsdynamiek -- 14.1 Inleiding -- 14.2 Veen -- 14.2.1 Veenuitbreiding -- 14.2.2 Ontginning -- 14.3 Vegetatie -- 14.3.1 Bewoning en vegetatie -- 14.3.2 Oorspronkelijke bosvegetatie -- 14.3.3 Onderzoek van waterputten en waterkuilen -- 14.3.4 Van Atlantisch woud naar parklandschap -- 14.3.5 Achterhoekse wildernissen: Steenrewalt, Synwede en Berlewalde -- 14.4 Zand en Water -- 14.4.1 Erosie en sedimentatie -- 14.4.2 Stuifzand -- 14.4.3 Ontginning -- 14.4.3.1 Essen en plaggendekken -- 14.4.3.2 Jongere ontginningen en transformatiefases -- 15 Rituele landschappen, depotvondsten en cultusplaatsen -- 15.1 Inleiding -- 15.2 Rituele landschappen -- 15.2.1 Inleiding -- 15.2.2 Venen -- 15.2.2.1 Inleiding -- 15.2.2.2 Elsenerbroek, Enterveen en Middelveen -- 15.2.2.3 Andere veenvondsten -- 15.2.3 Rivieren, beekdalen en laagtes -- 15.2.3.1 Inleiding -- 15.2.3.2 Steentijd -- 15.2.3.3 Bronstijd en ijzertijd -- 15.2.3.4 Romeinse tijd -- 15.2.3.5 Middeleeuwen -- 15.2.4 'Droge' context -- 15.3 Cultusplaatsen -- 15.3.1 Inleiding -- 15.3.2 Toponymische aanwijzingen: het wîh-heiligdom van Wijhe.

15.3.3 Enclosures?.

Description based on publisher supplied metadata and other sources.

Electronic reproduction. Ann Arbor, Michigan : ProQuest Ebook Central, 2024. Available via World Wide Web. Access may be limited to ProQuest Ebook Central affiliated libraries.