Intro -- Levensrituelen - Dood & -- Begrafenis -- Editorial Board -- Inhoud -- Ten Geleide -- Deel 1 - Met de dood voor ogen -- Het gaat niet om het sterven op zichzelf: Een fenomenologisch-antropologische verkenning van sterven en gestorven zijn Jacques De Visscher -- 1. Een vertelling -- 2. Een voorstelling -- 3. Probleemstelling -- 4. Oordelen als duiden voor de toekomst -- 5. Voorbij nut en prestatie -- 6. Besluit -- Wie vindt een godsdienstige plechtigheid bij een overlijden belangrijk? -- 1. Katholieken in Europa -- 2. Protestanten in Europa -- 3. Katholieken in België -- 4. Besluit -- Nieuwsgierig naar de achterkant van het leven: Dood, verlies en rouw in de jeugdliteratuur -- 1. Dood en rouw bij kinderen -- 2. Het motief van de dood in de jeugdliteratuur -- Wie sterft, waarom en hoe? -- Rouw en rituelen -- Filosoferen over de dood -- 3. Religieuze beelden en symbolen in de hedendaagse jeugdliteratuur -- 4. Besluit -- Het laatste wat we kunnen doen: Pastorale begeleiding bij het levenseinde -- 1. De context van rituelen bij het levenseinde: de pastorale begeleiding -- De mens en zijn levenseinde -- De pastor en de pastorale begeleiding -- 2. Christelijke rituelen bij het levenseinde -- De kracht van rituelen -- Mogelijke rituelen bij het levenseinde -- Het verzoeningsritueel -- De ziekenzalving -- Het viaticum -- Een praktijkvoorbeeld -- De stervenszegening en de stervenswijding -- De doop in bijzondere omstandigheden -- Een nieuw ritueel voor stervenden -- Voorstel voor de laatste zalving -- Deel 2 - Rituelen en zinsduiding bij de dood zelf -- Dood en overgangsriten -- 1. Het kwantitatief standhouden van godsdienstige begrafenissen -- 2. Kwalitatieve veranderingen -- Het centraal stellen van de individuele persoon -- Waardering van het leven -- Een nieuwe manier om sociale banden te leggen -- Een kosmische visie -- Besluit. De rooms-katholieke uitvaartliturgie -- 1. Historische ontwikkeling van de christelijke uitvaartliturgie -- Tijdens de eerste eeuwen -- De Romeinse uitvaartliturgie tijdens de zevende-achtste eeuw -- De uitvaartliturgie volgens het Rituale Romanum (1614) -- 2. Enkele krachtlijnen van het vernieuwde Romeinse rituale van de uitvaartliturgie -- Van rouwdienst naar paasviering -- Een viering met aandacht voor de concrete situatie -- Een viering van troost en hoop voor de nabestaanden -- Een alomvattende benadering -- Een gemeenschapsviering -- 3. De opbouw van de vernieuwde uitvaartliturgie -- Drie mogelijke modellen -- De uitvaartliturgie volgens het eerste model -- In het huis van de overledene (of in de rouwkapel) -- In de kerk -- Op de begraafplaats -- De belofte van het christelijke verrijzenisgeloof: Een systematisch-theologische reflectie -- 1. De verwachting van een leven-na-de-dood: Onvermogen te leven vóór de dood? -- 2. Jezus' verrijzenis en de onze: de paasgetuigenis van de eerste leerlingen -- 3. De verrijzenis van het lichaam: de hele mens is van tel -- 4. Verrijzenis tussen nu en straks, reeds en nog niet -- 5. Spreken over onze absolute toekomst in God: de verrijzenis van het lichaam -- Besluit: geloven dat er hoop is voor de liefde -- Deel 3 - Rouwen en herinneren -- Verlies verwerken is rouwarbeid verrichten: Hoe kan men daarbij helpen? -- 1. Wat is rouw? -- 2. Rouwen is een miskend proces -- 3. Rouwarbeid -- Eerste rouwtaak: aanvaarden van de werkelijkheid van het verlies -- Tweede rouwtaak: ervaren van de pijn van het verlies -- Derde rouwtaak: aanpassen aan de omgeving zonder de overledene -- Vierde rouwtaak: de overledene een nieuwe plaats geven en opnieuw leren houden van het leven -- 4. Voltooien van het rouwproces -- 5. Niet-erkende rouw -- Redenen voor niet erkennen van verlies. Niet erkennen van verdriet zorgt voor extra problemen -- 6. Pathologische rouw -- 7. Nieuw leven vinden -- De verwevenheid van het private en het publieke in rouw en oorlogsherinnering -- 1. Rouw en de herinnering aan de Eerste Wereldoorlog -- Rouw centraal in de herinnering -- Een moeilijke rouw -- 2. Rouwpraktijken, herinneringspraktijken -- Contact met de oorlogsdoden -- Een oorlog uitleggen -- Contact en offer: een nauwe verwevenheid -- 3. De duurzaamheid van rouwpraktijken in de oorlogsherinnering -- Een gewijzigde herinnering -- Verhalen: geleefde stukjes verleden -- Het graf van een familielid -- Duurzame herdenkingen -- 4. Privatisering van de publieke herinnering: het Vietnam Veterans Memorial -- 5. De relationele waarde van herinnering -- Is de dood een nieuw probleem?: Verhalen van teloorgang -- 1. De klacht: 'de dood is een nieuw probleem' -- De constructie van Ariès -- Andere constructies -- Deconstructies -- 2. De klacht generaliseert -- Eén taboe? -- Eén dood? -- Eén verlies? -- Eén groep? -- 3. De klacht idealiseert -- Steeds minder ritueel? -- Steeds meer verdringing? -- 4. Een nieuwe klacht? -- Een spiritueel tekort -- Een emotioneel tekort -- Besluit -- Bibliografie -- Auteurs -- Colofon.
Deze bundel in de reeks KADOC-studies verschijnt als vierde in een subreeks rond Levensrituelen. Eerder verschenen al Geboorte & doopsel (1996) , Het vormsel (1991) en Het huwelijk (2000) . Dit boek voltooit de serie en staat stil bij de laatste fase in de levensloop: dood en begrafenis. Het opzet van de subreeks bestond erin te beschrijven en na te gaan hoe, telkens bij de belangrijke scharniermomenten in de biografie van een persoon, rituelen worden aangewend die het uitzicht hebben van 'rites de passage'.De vraagstelling van Dood & begrafenis gaat uit van het fenomeen dat, in het vooruitzicht van het levenseinde, bij de dood zelf, onmiddellijk daarop volgend en later; een serie van traditionele rituelen, gebruiken en verhalen de overweldigende ervaring van het sterven in kaart poogt te brengen, te ordenen, te beheersen, kortom er mee om te gaan op een menselijke wijze. De bundel benadert het fenomeen vanuit drie fasen. Met de dood voor ogen" gaat na hoe we aankijken tegen de dood, welke voorstellingen we hebben van het sterven. "Rituelen en zinsduidingen bij de dood zelf" onderzoekt de omgang met het dode lichaam: welke rituelen worden aangewend, onder meer in het perspectief van een verrijzingsgeloof. "Rouwen en herinneren" ten slotte bekijkt de verwerking van het afscheid van de overledene in het rouwproces en de herinnering. Binnen deze driedelige structuur werpen 11 academici vanuit hun discipline en specialisme licht op deze fenomenen. De foto's van Carl Uytterhaegen vormen een visueel verhaal op zich dat de tekstuele bijdragen een nieuwe dimensie geeft.".